Karotis Arter Stentleme Nedir?
Karotis arter stentleme, inmeyi önlemek için yapılan bir işlemdir.
Karotis arterleriniz, beyninize, yüzünüze ve boynunuza kan taşıyan damarlarınızdır. Bazen arterlerde plak adı verilen yağlı bir madde birikir ve tıkanıklığa neden olur. Bir sağlık uzmanı, tıkanıklığı açmak için bir stent (küçük, metal bir örgü tüp) yerleştirebilir. Karotis arterinize stent yerleştirilmesi, arterin açık kalmasını sağlar ve beyninize daha iyi kan akışı sağlar. Bu işlem, inme riskinizi azaltır.
Stent yerleştirildikten sonra kalıcı olarak arterde kalır. Arteri desteklemek ve açık tutmak için bir iskele görevi görür. Birkaç hafta içinde karotis arter, stent etrafında iyileşir.
Karotis arterinizin hangi bölümünde tıkanıklık olduğuna bağlı olarak, sağlık uzmanı bu amaçla özel olarak onaylanmış bir stent kullanır. Tıkanıklık en sık, karotis arterinizin yüzünüze ve beyninize kan taşıdığı noktada, yani dallandığı bölgede meydana gelir.
Karotis arter stentlemesi, özel eğitim almış bir uzman tarafından gerçekleştirilir. Bu uzmanlar; girişimsel kardiyolog veya girişimsel nöroradyoloji uzmanı olabilir. Sağlık uzmanı, karotis arterinize bacağınızdaki, kolunuzdaki veya boynunuzdaki bir arterden ulaşabilir. Hangi yöntemin sizin için en iyi olduğunu sağlık uzmanınız belirler.
Hangi Durumları Tedavi Eder?
Karotis arter stentleme işlemi, karotis arter darlığını (daralma) tedavi eder. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), karotis arter stentlerini ilk olarak 2004 yılında onaylamıştır. Bu işlemi yaptıran kişiler genellikle:
- %50’den fazla tıkanıklığa sahip karotis arter nedeniyle inme veya mini inme belirtileri gösterir.
- Belirti göstermeyen, ancak %70 veya daha fazla tıkanıklığı olan karotis arterlere sahiptir.
Karotis Arter Stentleme İçin Nasıl Hazırlanmalıyım?
Karotis arter stentleme işleminizden üç ila beş gün önce aspirin ve ikinci bir antiplatelet ilaç (örneğin klopidogrel, tikagrelor veya prasugrel) almanız gerekebilir ve bu ilaçları işlem sonrasında da kullanmaya devam etmelisiniz. Bu ilaçları almayı ihmal etmek, işleminizin ertelenmesine neden olabilir. Sağlık uzmanınız, işlemden önce ne yiyip içebileceğiniz veya içemeyeceğiniz hakkında size özel talimatlar verecektir.
Karotis Arter Stentleme Sırasında Ne Olur?
Sağlık uzmanınız, iki tür karotis arter stentleme işlemi gerçekleştirebilir:
- Transfemoral veya transradial perkütan karotis arter stentleme
- Transkarotid arteriyel revaskülarizasyon (TCAR)
Hangi türün yapılacağı, karotis arterinize nasıl ulaşılacağını belirler. İşlemler, erişim noktası ve plak parçacıklarıyla başa çıkma yöntemleri dışında birbirine oldukça benzerdir. Sağlık uzmanınız sizin için en uygun seçeneği belirleyecektir.
Her bir işlem için erişim noktaları şunlardır:
- Transfemoral karotis arter stentleme: Bacağınızdaki femoral arter işlemin giriş yoludur.Buradan gönderilen kateter ile karotis arterlerinize ulaşılır.
- Transradial perkütan karotis arter stentleme: Kolunuzdaki brakiyal veya radyal arter yoluyla karotis artere erişim sağlanır.
- TCAR veya transkarotid arteriyel revaskülarizasyon: Köprücük kemiğinizin hemen üzerindeki karotis arter yoluyla erişim sağlanır.
İşlem sırasında, kan pıhtılaşma riskini azaltmak için heparin veya bivalirudin gibi ilaçlar alırsınız.
İşlem sırasında, stent karotisteki daralmış plağı açarken, plaktan kopup beyne gidebilecek ve inmeye yol açabilecek emboli adı verilen durumu engellemek/riskini azaltmak için özel filtre ile koruma sağlanır. Bu filtreler, ya damardaki darlıktan uzak bir bölgeye (distal filtre) ya da kan akımını geçici olarak kesecek şekilde darlık sahasının öncesine (proksimal ) yerleştirilir. Stentleme yapıldıktan sonra filtre tekniğe uygun şekilde çıkarılır ve beyin damarlarının anjiyografisi yapılarak emboli olmadığından emin olunur.
İşlemden sonra giriş noktası olan bacağınızı veya kolunuzu iki ila altı saat boyunca düz ve hareketsiz tutmanız gerekir.
İşlem Ne Kadar Sürer?
Karotis arter stentleme işlemi genellikle bir ila iki saat sürer. Ancak hazırlık ve iyileşme süresi birkaç saat ekler. İşlem için hastanede tüm gün kalmanız ve bir gece hastanede yatmanız gerekebilir.
Karotis Arter Stentleme İşleminden Sonra Ne Olur?
Bir sağlık uzmanı karotis arter stentini yerleştirdikten sonra şunları yapar:
- Stentin tamamen genişlediğini ve daralmayı ya da tıkanıklığı düzelttiğini doğrulamak için bir anjiyografi yapar.
- Kılıfı, kateteri ve diğer araçları çıkarır. Stent kalıcı olarak yerinde kalır.
- Rahatsızlığı azaltmak için size ilaç verir.
- İşlemin ne kadar başarılı olduğunu görmek için sizi kontrol eder ve testler yapar.
- İşlemin sonuçlarını sizinle ve ailenizle paylaşır.
- İlaçlarınız, öğünleriniz ve aktiviteleriniz hakkında talimatlar verir.
- İşlemden sonra aspirin ve ikinci bir antiplatelet ilaç (klopidogrel, tikagrelor veya prasugrel) reçete eder. Bu ilaçlar, karotis arter stentinin yerleştirildiği bölgede kan pıhtısı oluşumunu önlemeye yardımcı olur.
Sağlık uzmanınızın bu ilaçları nasıl ve ne zaman almanız gerektiği konusundaki talimatlarını takip edin. Onlara danışmadan ilaçları almayı bırakmayın. Bu ilaçları ne kadar süre kullanmanız gerektiğini sağlık uzmanınız belirleyecektir, ancak genellikle en az bir ay boyunca alınır. Çoğu durumda, bu süre en az altı aydır.
Karotis Arter Stentlemenin Faydaları Nelerdir?
Karotis endarterektomi yerine karotis arter stentleme işlemi yapılan kişiler şu faydaları elde eder:
- Daha az invaziv bir yaklaşım
- Daha küçük kesiler veya hiç kesi yapılmaması
- Boyunda sinir hasarı riskinin azalması
- İşlem sonrası daha az ağrı
Bu İşlem Ne Kadar Başarılıdır?
Çoğu kişi için karotis arter stentleri, beyne kan akışını artırır ve inme riskini azaltır.
Araştırmacılar, karotis stentleme işlemi ile karotis endarterektomi ameliyatının sonuçlarını karşılaştırmıştır. Çalışmalar, 10 yıl boyunca iki tedavi arasındaki büyük riskler açısından anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir. Ancak, karotis arterine stent yerleştirilen kişilerde küçük bir inme geçirme olasılığı daha yüksek olabilir. Ancak bu kişiler boyundaki sinir hasarı risklerini taşımaz.
Her iki tedavinin de restenoz (bir arterin tekrar daralması) oranları benzerdir. Bu durum, ilk iki yıl içinde yara dokusundan veya daha sonra arterlerin sertleşmesi (ateroskleroz) sürecinden kaynaklanabilir. Her iki tedavi de vakaların %95’inden fazlasında ömür boyu kalıcı bir onarım sağlama olasılığına sahiptir.
Prognozunuzu İyileştirmek İçin Yapabilecekleriniz
Karotis stentleme işlemi tıkalı bir karotis arterini açsa da karotis arter hastalığını tedavi etmez. Aterosklerozun (damar sertliği) gelişmesini veya ilerlemesini önlemek için risk faktörlerinizi azaltmaya ve belirli yaşam tarzı değişikliklerine odaklanmaya devam etmeniz gerekir.
En iyi sonuçlar için şu önerilere uyun:
- Sigara içmek dahil tüm tütün ürünlerinden uzak durun (elektronik sigara dahil).
- İlaçlarınızı reçete edildiği şekilde alın.
- Sağlıklı bir kilo aralığında kalın.
- Düzenli fiziksel aktivite yapın.
- Kalp sağlığına uygun bir beslenme planı uygulayın.
- Kan basıncınızı (130’un altında), kolesterolünüzü (LDL 70’in altında) ve diyabetinizi (HgBA1c 7’nin altında) kontrol altında tutun.
- Sağlık uzmanınızın önerdiği şekilde takip randevularına gidin.
- Onarılan arterinizi ve diğer karotis arterinizi kontrol etmek için ultrasonlarla takip görüntülemelerini yaptırın.
Karotis Arter Stentlemenin Riskleri veya Komplikasyonları Nelerdir?
Karotis arter stentleme ile ilgili bazı olası riskler şunlardır:
- Hipotansiyon (düşük tansiyon)
- Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
- Bradikardi (yavaş kalp atışı)
- Kateter giriş noktasında kanama
- TCAR işleminde boyun kesi noktasında kanama
- Bacak, kol veya karotis arterinde hasar
- Kan pıhtıları
- İnme
- Beyin kanaması
- Ölüm
Başka olası komplikasyonlar da olabilir. Sağlık uzmanınızla görüştüğünüzde, işlemin olası risklerini ve faydalarını anladığınızdan emin olmak için sorular sorun. Belirli risk faktörleri, karotis arter stentlemesi için uygun olmadığınız anlamına gelebilir.
Karotis arter stentleme riskleri şunlara bağlı olarak değişir:
- Hastalığınızın ciddiyeti.
- Tıkanıklığın yeri.
- Daha önce inme geçirip geçirmediğiniz.
- Diğer tıbbi durumların varlığı.
İyileşme ve Görünüm
İyileşme Süresi Nedir?
Karotis arter stentleme işleminden sonra birkaç gün boyunca dinlenmeniz gerekecek.
Şu yönergeleri takip edin:
- İşlemden sonraki bir hafta boyunca ağır kaldırmayın (9 kilogramdan fazla).
- Merdivenleri daha yavaş bir tempoyla çıkın.
- Aktivitelerinizi yavaş yavaş artırarak bir hafta sonunda normal aktivite seviyenize ulaşın.
- Kasık, kol veya boyun bölgesinde oluşan morluklar genellikle bir hafta içinde geçer.
Ne Zaman Doktorunuzu Aramalısınız?
Karotis arter stentleme işleminizden önce yaşadığınız felç belirtilerine benzer semptomlarınız olursa 112’yi (veya acil servisleri) aramanız önemlidir. Bu semptomlar arasında yüz asimetrisi, konuşma sorunları (örneğin, konuşamama) veya vücudunuzun bazı bölümlerini hareket ettirememe ya da hissedememe yer alır.
Eğer giriş noktasında herhangi bir kanama veya akıntı fark ederseniz, mümkün olan en kısa sürede sağlık uzmanınıza başvurun.
Tedavi bölgesinde oluşan yara dokusu, yeniden bir tıkanıklığa veya restenozise neden olabilir. Tedavi edilen karotis arterde bu yeniden daralma genellikle tedaviden sonraki ilk 24 ay içinde meydana gelir. Sağlık uzmanları bunu kontrol etmek için karotis ultrasonu kullanır. Bu nedenle takip randevularınıza gitmek çok önemlidir. Çeşitli çalışmalar, restenozis oranının %11 ile %40 arasında olduğunu tahmin etmektedir. Ancak yeniden tedavi gerektiren ciddi bir daralma vakalarının oranı %5’in altındadır.
