Kalp Yetmezliği
ÖZET
Kalp yetmezliği, kalbinizin vücudunuza yeterli miktarda kan pompalayamadığı kronik bir hastalıktır. Zamanla kan ve sıvılar, akciğerlerinizde ve bacaklarınızda birikerek nefes darlığı ve vücudun birçok bölgesinde ödem oluşmasına sebep olur. Birçok farklı durum kalp yetmezliğine sebep olabilir. İlaçlar ve diğer tedaviler, nefes darlığı ve ödem gibi semptomların giderilmesine yardımcı olur. Kalp yetmezliği, birçok kişi için yaşamı sınırlayıcı ve hayati risk oluşturan ciddi bir hastalıktır.
Kalp Yetmezliği Nedir?
Kalp yetmezliği, kalbinizin vücudunuza yeterli miktarda kan pompalayamadığı kronik bir hastalıktır. Kalbiniz hâlâ çalışır, ancak gerektiği kadar kanı pompalayamadığı için dokuların ihtiyacı olan yeterli miktarda oksijen dokulara ulaşamaz. Bunun yanı sıra, kalp pompasının yetersizliği, akciğer ve diğer dokularda kanın birikmesi ve göllenmesine yol açar. Çoğu zaman bu birikim akciğerlerinizde, bacaklarınızda ve ayaklarınızda gerçekleşir.
Kalp Yetmezliği türleri nelerdir?
Kalp yetmezliği türleri şunlardır:
- Sol taraflı kalp yetmezliği: Kalbin sol karıncığında yetersizlik vardır.
- Sağ taraflı kalp yetmezliği: Kalbin sağ karıncığında yetersizlik vardır.
- Yüksek çıkışlı kalp yetmezliği (Kalbin pompa fonksiyonu başlangıçta yeterli olmasına rağmen, kalp dokuların artmış ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalır; nadir görülür.)
Kalp Yetmezliği Ne Kadar Yaygındır?
Türkiye’de 2 milyondan fazla kişi kalp yetmezliğine sahiptir. Bu durum, 65 yaş üstü kişilerde hastaneye yatışın bir numaralı nedenidir.
Kalp yetmezliği belirtileri nelerdir?
- Nefes darlığı.
- Gece nefes darlığı ile uyanma.
- Göğüs ağrısı.
- Kalp çarpıntısı.
- Fiziksel aktivite sırasında yorgunluk.
- Ayak bileklerinde, bacaklarda ve karında şişlik.
- Kilo alımı.
- Gece dinlenirken idrara çıkma ihtiyacı.
- Kuru, kesik kesik öksürük.
- Karında dolgunluk (şişkinlik) veya sertlik hissi.
- İştahsızlık veya mide bulantısı.
Bazen kalp yetmezliğinin hafif belirtileri olabilir veya hiç belirti olmayabilir. Ancak bu, kalp yetmezliğinizin ortadan kalktığı anlamına gelmez. Kalp yetmezliği belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve zaman zaman ortaya çıkabilir ya da kaybolabilir.
Ne yazık ki, kalp yetmezliği genellikle zamanla kötüleşir. Hastalık ilerledikçe, farklı veya daha şiddetli belirtiler yaşayabilirsiniz.
Kalp yetmezliği nedenleri nelerdir?
- Koroner arter hastalığı ve/veya kalp krizi.
- Kardiyomiyopati (genetik veya viral).
- Doğuştan gelen kalp sorunları (konjenital kalp hastalığı).
- Diyabet
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon).
- Aritmi
- Böbrek yetmezliği
- Obezite (30’un üzerinde bir vücut kitle indeksi)
- Tütün ve keyif verici madde kullanımı
- Alkol kullanımı
- Kanser ilaçları (kemoterapi) gibi bazı ilaçlar.
Sol taraflı kalp yetmezliği, sağ taraflı kalp yetmezliğinin en yaygın nedenidir. Sol karıncık (sol ventrikül) düzgün çalışmadığında, kanın akciğer damarlarına, oradan da akciğerler ile direkt bağlantılı olan sağ karıncığa (sağ ventrikül) geriye doğru kaçmasına neden olur. Diğer nedenler arasında belirli akciğer sorunları ve diğer organlardaki problemler yer alır.
Kalp yetmezliği için risk faktörleri nelerdir?
- Yüksek tansiyona sahip olmak.
- Koroner arter hastalığına sahip olmak.
- Kalp krizi geçirmek.
- Konjestif kalp yetmezliği aile öyküsüne sahip olmak.
- 65 yaşın üzerinde olmak.
- Tütün ürünleri, kokain veya alkol kullanmak
- Hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olmak.
- Tuz ve yağ oranı yüksek yiyecekler tüketmek.
Kalp yetmezliğinin komplikasyonları nelerdir?
- Ani ölüm
- Ritim bozuklukları
- Akciğerlerde sıvı birikimi
- Akciğer atardamarında kronik basınç artışı (pulmoner hipertansiyon)
- Böbrek yetmezliği
- Karaciğer yetmezliği
Kalp yetmezliği nasıl teşhis edilir?
- Kardiyoloğunuz, belirtileriniz ve tıbbi geçmişiniz hakkında size sorular soracaktır. Aşağıdaki durumlar hakkında tıbbi bilgilerin alınması büyük önem taşımaktadır:
- Sahip olduğunuz diğer sağlık durumları (hipertansiyon, diyabet, böbrek yetmezliği…vb)
- Ailenizde kalp hastalığı veya ani ölüm öyküsü
- Tütün ürünlerini kullanıp kullanmadığınız
- Ne kadar alkol tükettiğiniz
- Kemoterapi ve/veya radyasyon geçmişiniz.
- Kullandığınız ilaçlar
- Ayrıca fiziksel bir muayeneden geçeceksiniz.
Kardiyoloğunuz, kalp yetmezliği belirtileri ile kalp kasınızı zayıflatmış veya sertleştirmiş olabilecek hastalıkların işaretlerini arayacaktır.
Kalp yetmezliğini teşhis etmek için hangi testler yapılır?
Kalp yetmezliğini, evresini ve nedenini belirlemek için yaygın olarak yapılan testler şunlardır:
- Kan testleri
- Göğüs röntgeni
- Elektrokardiyogram (EKG).
- Ekokardiyogram
- Kalp MRG (manyetik rezonans görüntüleme).
- Kardiyak bilgisayarlı tomografi (BT).
- Çok kapılı görüntüleme taraması (MUGA taraması).
- Efor testi
- Genetik testler.
- Kardiyak kateterizasyon.
Kalp yetmezliği nasıl tedavi edilir?
Tedaviniz, sahip olduğunuz kalp yetmezliği türüne ve kısmen buna neyin neden olduğuna bağlı olacaktır. İlaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri, her kalp yetmezliği tedavi planının bir parçasıdır. Sağlık uzmanınız sizin için en uygun tedavi planını sizinle konuşacaktır.
Kalp yetmezliği ilerledikçe, kalp kasınız organlarınıza daha az kan pompalar ve kalp yetmezliğinin bir sonraki evresine doğru ilerlersiniz. Kalp yetmezliği evrelerinde geriye dönülemediğinden, tedavinin amacı, ilerlemeyi yavaşlatmak veya ileri evrelere geçişi önlemektir. İleri düzeyde kalp yetersizliği olan hastalarda, sağlık uzmanının da uygunluk kriterlerini tespit ettiği hastalarda bazı özel kalp pilleri (CRT-D ve ICD) ve kalp destek cihazları uygulanabilir. Son dönem kalp yetmezliği olan ve ilaç/diğer tedavileri yetersiz kaldığı hastalarda ise kalp nakli, uygun hastalarda ve bu operasyonun yapılabildiği gelişmiş merkezlerde tedavi seçeneği olarak sunulabilir.
Kalp yetmezliği riskimi nasıl azaltabilirim?
Yaş, aile öyküsü veya ırk gibi bazı risk faktörlerini değiştiremezsiniz, ancak yaşam tarzınızı değiştirerek kalp yetmezliğini önlemek için en iyi şansı kendinize verebilirsiniz. Yapabileceğiniz şeyler şunlardır:
- Size uygun sağlıklı bir kiloda kalmak.
- Kalbiniz için iyi olan besinler tüketmek.
- Düzenli olarak egzersiz yapmak.
- Stresi yönetmek.
- Tütün ürünlerini kullanmayı bırakmak
- Alkol tüketmemek
- Keyif verici madde kullanmamak
- Riskinizi artırabilecek diğer tıbbi durumlarınızı kontrol altına almak (yüksek tansiyon, kolesterol yüksekliği ve diyabet…vb)
Kalp yetmezliğinde hastalığın doğal gidişatı nasıldır? Neler beklenmeli?
Hastalığın gidişatı (prognoz) ise şu faktörlere bağlıdır:
- Kalp yetmezliğinin altta yatan sebebinin ne olduğu
- Kalp kasınızın ne kadar iyi çalıştığı
- Semptomlarınız
- Tedaviye ne kadar iyi yanıt verdiğiniz
- Tedavi planınızı ne kadar iyi takip ettiğiniz (ilaç uyumu, takip…vb)
Bir çalışmaya göre, kalp yetmezliği olan kişilerin yaşam süreleri, kalp yetmezliği olmayanlara göre 10 yıl daha kısadır. Başka bir çalışmada, ciddi kronik kalp yetmezliği olan kişilerde hayatta kalma oranları 1 yıl için %80 ila %90, 5 yıl için %50 ila %60 ve 10 yıl için %30 olup bu veriler bize hastalığın ne kadar zorlu ve mücadele gerektiren bir hastalık olduğunu göstermektedir.
Farklı bir çalışmada, kalp yetmezliği olan kişilerin, hastaneye yatışlarından sonra yaşlarına ve cinsiyetlerine bağlı olarak 3 ila 20 yıl arasında değişen yaşam beklentileri olduğu bulunmuştur.
Prognozunuzu değerlendirirken kendi özel durumunuzu göz önünde bulundurmanız önemlidir.
İyi bilinmelidir ki, doğru tedavi ve takip ile hayat kalitenizi mümkün olan en üst seviyede tutmak mümkündür.
Kalp Yetmezliğinin Süresi
Kalp yetmezliği kronik, yani ömür boyu süren bir durumdur. Hayatınızın geri kalanında bu durumu tedavi etmeniz gerekecektir.
Kalp yetmezliğiniz var ve siz bununla nasıl yaşayacaksınız?
1.Kendime nasıl bakabilirim?
Doğru bakım ve tedavi planı ile kalp yetmezliği aktivitelerinizi sınırlasa bile, birçok yetişkin hayatın tadını çıkarmaya devam edebilir.
Tedavinin etkin ve faydalı olması için aşağıdakilerin uygulanması büyük önem taşır:
- İlaçlarınızı düzenli olarak almak ve aksatmamak
- Fiziksel olarak aktif olmak
- Düşük sodyumlu bir diyet uygulamak (tuz kısıtlaması)
- Yeni veya kötüleşen semptomları doktorunuza bildirmek.
- Doktorunuzla düzenli takip randevularına gitmek.
2.Kalp Yetmezliği ile hangi yiyecek veya içecekleri tüketemem?
Kalp yetmezliği olan kişilerin günlük olarak ne kadar tuz ve/veya sıvı tükettiklerini sınırlamaları gerekebilir. Doktorunuz bunun için size rehberlik edecektir.
3.Doktoruma Ne Zaman Gitmeliyim?
Yeni semptomlarınız olduğunda veya kalp yetmezliği semptomlarınız kötüleştiğinde doktorunuza haber vermeniz önemlidir.
Aşağıdaki durumlarda hekiminizle iletişime geçin:
- Dinlenme halindeyken nefes darlığı
- Bacaklarınızda veya karnınızda şişlik.
- Ani kilo artışı
- Sürekli yorgunluk hissi
4.Ne Zaman Acil Servise Gitmeliyim?
Kalp yetmezliğiniz aniden kötüleştiğinde acil tedaviye ihtiyacınız vardır. Doktorlar buna akut dekompanse kalp yetmezliği der. Bu durumda, doktorlar sizi hastaneye yatırarak, damar içi (iv) ilaç ve oksijen vererek durumunuzu iyileştirebilirler.
5.Doktoruma Hangi Soruları Sormalıyım?
- Kalp yetmezliğinin hangi evresindeyim?
- Bu aşamada benim için en iyi tedavi nedir?
- Benim için güvenli olan egzersiz türleri nelerdir?
- Konjestif kalp yetmezliği olan kişiler için bir destek grubu var mı?
