AORT KAPAK DARLIĞI (AORTİK STENOZ)
Aort Stenozu Nedir?
Aort kapak stenozu (veya aort stenozu), kalbinizdeki aort kapağının daralması durumunu tanımlar. Bu, kalbinizden çıkan normal kan akışını engeller. Bu durum kan akışını kısıtladığı için vücudunuzun aldığı oksijen miktarını da sınırlamaktadır. Bu da göğüs ağrısına, nefes darlığına ve bayılmaya yol açabilir. Aort stenozu, kalp hasarına, büyük sağlık sorunlarına ve hatta ölüme neden olabilir.
Kalbinizdeki dört kapaktan biri olan aort kapağınız, kanın vücudunuza gitmeden önce geçtiği son kapaktır. Aort kapağınızda, kanın geçmesine izin vermek için açılan ve ardından geri akışı engellemek için kapanan üç kapakçık (yaprakçık) bulunur.
Bu kapakta bir sorun olması endişe verici olabilir. Ancak günümüzde aort stenozunu tedavi etmek için eskisinden çok daha fazla seçenek bulunmaktadır.
Aort Stenozu Ne Kadar Yaygındır?
Aort stenozu, 65 yaşın üzerindeki kişilerde yaygındır. Ancak birçok insan, belirtiler ortaya çıkana veya bir tarama ya da tanı testinde fark edilene kadar bu durumu bilmez.
Aort stenozunun gelişmesine neden olabilecek birkaç hastalık da orta yaşa gelindiğinde ortaya çıkabilir. Nadir durumlarda, çocuklar doğuştan (doğumda mevcut) aort kapak stenozu yaşayan bir duruma sahip olabilirler.
Aort Stenozunun Belirtileri Nelerdir?
Aort stenozu belirtileri (daha az şiddetli olandan daha şiddetli olana doğru ilerleyebilir) şunları içerebilir:
- Göğüs ağrısı (anjina). Bu, sıkıştırma, baskı veya rahatsızlık şeklinde de hissedilebilir ve boyun, çene, kol veya karın bölgesine yayılabilir.
- Nefes darlığı
- Çok ciddi yorgunluk hissi
- Çarpıntı
- Baş dönmesi, sersemlik veya bayılma.
- Ayaklarınızda, bileklerinizde veya alt bacaklarınızda şişlik
Durum Ne Kadar Hızla İlerler?
Bazı kişilerde, aort kapak stenozu yavaşça gelişebilir ve yıllar sürebilir. Diğerlerinde ise bu durum çok daha hızlı bir şekilde ilerleyebilir. Tedavi için çok uzun süre beklerseniz, doktorunuzun onarıp tersine çeviremeyeceği kalp hasarı oluşabilir. Şiddetli aort stenozu vakalarında, ani ölüm riski de vardır. Bu nedenle sağlık uzmanınız, tedaviyi ertelememenizi tavsiye edecektir.
Aort Stenozunun Nedenleri Nelerdir?
Yetişkinlerde aort stenozunun üç ana nedeni vardır:
- Yaşa bağlı aşınma ve yıpranma: Zamanla, kalsiyum birikintileri aort kapağınızda kan akışını kısıtlayabilir. Bu tür stenoz genellikle 65 yaşın üzerinde görülür.
- Enfeksiyonlardan kaynaklanan hasar: Tedavi edilmemiş enfeksiyonlardan kaynaklanan bakteriler kan dolaşımınıza ulaşarak kalp kapakçıklarınızda birikebilir. Bu, bağışıklık sisteminizin kapağa zarar vermesine yol açar. Bu, genellikle boğaz enfeksiyonları (streptokokal farenjit) veya kızamıkçık (skarlatina) gibi hastalıklar nedeniyle, tedavi edilmediğinde romatizmal ateşe yol açabilir. Romatizmal ateş, kalp kapakçıklarınıza zarar verebilecek bir hastalıktır ve en çok 50 yaş üzeri kişilerde görülür. Kalp kapakçıklarındaki hasar, yıllar veya on yıllar sonra fark edilebilir.
- Diğer kalıtsal veya kronik hastalıklar: Aort kapak stenozuna yol açabilen diğer nadir hastalıklar arasında Paget hastalığı, böbrek yetmezliği ve ailesel hiperkolesterolemi bulunmaktadır. Aort stenozu ayrıca lupus ve romatoid artrit gibi otoimmün veya iltihaplı hastalıklarla ilişkilidir.
Aort Stenozu İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Aort kapak stenozu için risk faktörleri şunlardır:
- Erkek cinsiyet
- 65 yaşın üzerinde olmak
- Yüksek kolesterol (hiperlipidemi)
- Yüksek tansiyon olmak
- Tütün ürünleri kullanmak
Aort Stenozunun Komplikasyonları Nelerdir?
Aort stenozu olduğunda, kalbiniz kanı aort kapağından geçirebilmek için daha fazla çaba harcar. Kalbiniz, kanı pompalamak için gerektiğinden daha fazla çalışır. Bu durum kalp krizi, kalp yetmezliği veya ani kardiyak ölüme yol açabilir.
Aort kapak stenozu olan kişilerde ayrıca pulmoner hipertansiyon veya enfeksiyöz endokardit gibi komplikasyonlar da gelişebilir.
Aort Stenozu Nasıl Teşhis Edilir?
Bir kardiyolog, bu durumu genellikle şu semptomlarınıza (eğer varsa) ve aşağıdaki tanı testlerinden bir veya daha fazlasına dayanarak teşhis eder:
- Fiziksel muayene: Doktorlar genellikle stetoskopla, aort stenozunun önemli bir belirtisi olan kalp üfürümünü duyabilirler.
- Elektrokardiyogram (EKG)
- Ekokardiyogram: Bu test, kalbinizin içini görmek için ultrason dalgalarını kullanır.
- Göğüs röntgeni
- Egzersiz stres testi
- Kardiyak bilgisayarlı tomografi
- Kardiyak kateterizasyon
- Kalp MR (manyetik rezonans görüntüleme)
Aort Stenozu Nasıl Tedavi Edilir?
Aort stenozu tanısı aldığınızda ancak belirtileriniz yoksa, sağlık uzmanınız durumunuzu izlemek için takip ziyaretleri ve testlerle durumu izleme önerebilir. Eğer belirtiler gelişirse, sağlık uzmanınız aort stenozu tedavisi için şu seçenekleri sunabilir:
- TAVI (Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu): Günümüzde kullanılan en yaygın yöntem olup, hastalıklı kapakçık ameliyatsız olarak anjiyografik teknikler kullanılarak kapalı yöntem ile tedavi edilir. Kullanılan yeni kapak, biyolojik yapıda olup, fonksiyon görmeyen eski kapağın içine özel anjiyografik teknikler ile yerleştirilerek çalışmayan kapak çalıştırılır.
- Cerrahi Kapak Değişimi: Aort kapağı cerrahisi sırasında, bir cerrah göğsünüzde bir kesik açarak kapağa doğrudan erişip onu değiştirir Aort kapağı cerrahisinde kapak değişimi, biyolojik yapıda bir kapakla (genellikle inek veya domuzdan) veya mekanik bir kapakla gerçekleştirilir. Diğer bir seçenek, Ross prosedürü olup, bu işlemde kişinin kendi pulmoner kapağı, hasar görmüş aort kapağının yerine geçer. Ardından, bağışçı bir kapak kullanılarak pulmoner kapak değiştirilir.
- İlaç Tedavisi: Sağlık uzmanları, aort kapağı stenozunun daha hafif vakalarını ilaçlarla tedavi eder. Bu ilaçlar, kan sulandırıcılar, idrar söktürücüler ve kalp ritim bozuklukları, yüksek tansiyon veya kalp yetmezliği tedavi edici diğer ilaçları içerebilir. İlaçlar belirtileri hafifletmeye yardımcı olur ancak stenozun kötüleşmesini engellemez.
Bu Tedaviden Ne Kadar Süre Sonra İyileşirim?
Aort kapağı stenozu onarım veya değişimi sonrası iyileşme süresi, kullanılan tedavi yöntemine bağlıdır. Cerrahi yöntemler en uzun süreyi gerektirir. Cerrahi müdahale yapılan kişiler genellikle hastanede 5-7 gün kalır ve tam iyileşme genellikle 4 hafta sürer.
TAVI gibi transkateter yöntemlerle yapılan işlemler ise daha kısa iyileşme süreleri sunar. Bu tür prosedürlerden sonra hastalar genellikle 2 gün sonra taburcu olabilir ve kısa süre içinde günlük yaşamlarına devam edebilirler.
Aort Stenozu Önlenebilir Mi?
Ağır yaşlanmaya bağlı aort stenozunu veya kalıtsal ya da kronik durumlarla ilişkili stenozu genellikle önlemek mümkün değildir.
Aort stenozunun bazı formları kapak enfeksiyonları ile ilişkili olabilir. Bu nedenle, bakterilerin kanda yayılmalarının engellenmesine yönelik olarak ağız hijyeninin korunması çok büyük önem taşır. Yanı sıra bakteriyel enfeksiyonları zamanında tedavi etmek, antibiyotikler ve diğer ilaçları doktorunuzun önerdiği şekilde kullanmak ve doktorunuzun bilgisi olmadan keyfi olarak ilaçları kesmemek çok önemlidir.
Aort Stenozu Nasıl Seyreder?
Aort stenozu ile ilgili seyir, tedaviye ne kadar çabuk başladığınıza bağlıdır.
- Tedavi Edilmemiş Durum: Tedavi edilmemiş aort stenozu, özellikle durum şiddetli veya kritik hale geldikçe hayatınızda büyük aksamalara neden olabilir. Çoğu insan tedavi edilmezse birkaç yıldan fazla yaşayamaz.
- Tedaviye Gecikmiş Durum: Aort stenozunun tedavi edilmesi için gecikmek genellikle karmaşık bir prognoz (görünüm) ile sonuçlanır; kalıcı kalp hasarının olup olmamasına burada belirleyicidir. Hasar ne kadar büyükse, görünüm o kadar kötüleşir. Bazı iyileşmeler olabilir ancak tam bir iyileşme olasılığı düşüktür.
- Zamanında veya Erken Tedavi: Zamanında veya erken tedavi ile aort stenozu için prognoz genellikle iyi veya mükemmeldir. Yaşam boyu takip gereklidir ancak bunun dışında çoğu veya tüm normal aktivitelerinize devam edebilirsiniz.
Kendime Nasıl Bakmalıyım?
Eğer hafif aort stenozunuz veya herhangi bir belirtiniz yoksa, sadece rutin ekokardiyogramlar ve düzenli takip randevuları yeterli olacaktır.
Eğer orta derecede aort kapak stenozunuz varsa, belirtilerinizi izlemeli, rutin ekokardiyogramlar yaptırmalı ve aktivitenizi sınırlamalısınız. Ayrıca, pıhtılaşmayı önlemek veya aort stenozuyla ilişkili diğer sorunları tedavi etmek için ilaç almanız gerekebilir. İlacı geçici veya sürekli olarak kullanmanız gerekebilir. Sağlık uzmanınız hangi ilaçları almanız gerektiğini, nasıl almanız gerektiğini ve ne kadar süreyle almanız gerektiğini açıklayacaktır.
Şiddetli aort kapak stenozu durumunda, kapak onarımı veya değişimi sonrası takip randevularına gitmeniz gerekebilir. Ayrıca bazı ilaçları almanız gerekebilir.
Tüm şiddet derecelerinde, sağlık uzmanınız genellikle düşük tuzlu ve düşük yağlı gıdalar tüketmenizi ve düzenli fiziksel aktivite yapmanızı önerecektir. Sizin için hangi aktivite seviyesinin uygun olduğu yine takibinizi yapan sağlık uzmanınızca açıklanacaktır.
Ne Zaman Doktorumu Görmeliyim?
Tedavi almayı tercih etmezseniz veya henüz tedavi almadıysanız, aşağıdaki durumlar meydana geldiğinde doktorunuzu aramalısınız:
- Yeni bir aort stenozu belirtisi geliştirirseniz veya mevcut belirtileriniz aniden kötüleşirse
- Belirtileriniz günlük yaşamınızı engellemeye başlarsa
Ne Zaman Acil Servise Gitmeliyim?
- Herhangi bir nedenle bayılırsanız veya kendinizi kaybederseniz
- İlaçlarınız ile ilgili olabilecek beklenmedik bir yan etki yaşarsanız
- Kan sulandırıcı kullanıyorsanız ve düşerseniz: Kan sulandırıcılar, özellikle bir düşme veya başka bir yaralanma sonrasında iç kanama riskini büyük ölçüde artırır.
TAVI veya Cerrahi Tedavi sonrası, aşağıdaki durumlardan herhangi biri meydana gelirse yine hemen acil servise gitmelisiniz:
- Ameliyat bölgeniz kırmızı, şişmiş veya sıcak hale gelirse: Bu, acil tedavi gerektiren bir enfeksiyonun belirtisi olabilir.
- Şiddetli aort stenozu belirtileri (nefes darlığı, göğüs ağrısı veya kalp çarpıntısı gibi) veya bayılma yaşarsanız
- Kan sulandırıcı kullanıyorsanız ve düşerseniz: Yukarıda belirtilen sebeplerle acil servise gitmelisiniz
Doktorunuza Hangi Soruları Sorabilirsiniz?
- Belirtilerimin kötüleşeceğini düşünüyor musunuz?
- Bir kapak değişimi yapmam gerekecek mi?
- Hangi türde bir kapak değişimi yapılmalı?
- Ameliyat için en uygun zaman nedir?
